‘Spaanders’ is een column waarin Dongenaar Henk Spaan zijn visie geeft op actuele Dongense zaken, de lokale politieke processen en al wat verder afkomt op de bewoners van de gemeente Dongen. Prikkelend en altijd op zoek naar het hoe en waarom van zaken. Henk Spaan (67) heeft 40 jaar overheidservaring, waarvan gedurende meer dan 27 jaar als gemeentesecretaris. Op dit moment houdt hij zich vooral bezig met managementadvisering en coaching.
De Transities
Op 1 januari 2015 gaat er in de zorg in Nederland veel veranderen. Ik denk dat bijna iedereen nu wel weet dat een groot deel ervan door gemeenten verstrekt of gefinancierd gaat worden. Het gaat dan om Jeugdzorg, WMO en Ouderenzorg. De overgang van deze taken van Rijk naar gemeenten wordt de drie transities genoemd. Dat is een mooi woord voor een nare maar heel duidelijke boodschap: van rijkswege is het gewoon een enorme bezuiniging waarmee in de praktijk gemeenten worden opgezadeld. Onder het mom van: “Gemeenten staan dichter bij de inwoners en DUS kunnen zij het werk goedkoper en efficiënter doen” krijgen gemeenten een enorme taak in de schoot geworpen, waarvan ook nog eens heel veel onzeker is.
De overgang van de zorggebieden naar gemeenten heeft veel consequenties. Een paar ervan zijn: gemeenten moeten expertise opbouwen, op een aantal punten anders gaan werken en, vooral kleinere gemeenten, moeten samenwerkingsverbanden aangaan om de werkzaamheden verricht te krijgen. Daarbij is het grote knelpunt dat het Rijk de taken voor 100% overdraagt, maar daarbij niet de bijbehorende middelen. De stelling dat gemeenten het “goedkoper kunnen”, is daar ongenuanceerd, de onderbouwing van.
Ik ben ervan overtuigd dat gemeenten veel zaken ook inderdaad efficiënter kunnen dan het Rijk. De afstand naar de burger is bij gemeenten inderdaad veel kleiner en in principe loopt alles nu nog over een schijf.
Toch is er een groot probleem. Als je ervan uitgaat dat gemeenten hetzelfde werk kunnen doen als het Rijk maar dan voor minder geld, kun je de budgetten ook best verlagen. Voor mijn gevoel zou de grens dan moeten zijn het oorspronkelijke bedrag minus reëel te verwachte besparingen. De praktijk is echter dat de verlaging van het budget veel groter is. Zou een gemeente het zorgniveau op het bestaande peil willen houden, dan moet deze gemeente dus uit eigen middelen bij financieren. Op dit moment, waarin los van de transities, grote bezuinigingen toch al de boventoon voeren, is daar geen of vrijwel geen ruimte voor. De praktijk is dan ook dat het zorgniveau op een aantal terreinen zal dalen. Gemeenten kunnen gewoon niet anders. Het onderwerp dat in dit kader publicitair op dit moment de meeste aandacht krijgt, is het sterk verminderen of zelfs wegvallen van de huishoudelijke hulp. Maar er zijn meer terreinen waar zich dit zal voordoen.
We zien dit ook in Dongen. Het gevolg van de veranderingen is dat veel mensen, die voorheen wel gesubsidieerde huishoudelijke hulp kregen, daar nu zelf in moeten gaan voorzien. Dat leidt tot grote onrust en onvrede. Met name ouderenorganisaties stimuleren ouderen op dit moment om een bezwaarschrift bij de gemeente in te dienen en op die manier hun bezorgdheid te uiten.
Het afhandelen van deze bezwaarschriften gaat de gemeenten veel proceduretijd kosten en tijd van medewerkers en energie. De bezwaarschriften zullen immers met grote zorgvuldigheid moeten worden afgehandeld. Voor gemeenten een flinke belasting.
Daarnaast zullen er, zoals al aangegeven, ook op de andere terreinen van zorg de nodige problemen ontstaan. Het contact met de cliënt vraagt veel aandacht, de zorgvraag zal goed moeten worden vastgesteld en in de praktijk zullen andere partijen verantwoordelijk zijn voor de uitvoering. De gemeente Dongen heeft voor de uitvoering contracten gesloten met zorgaanbieders. Dat is een goede zaak. Neemt allemaal niet weg dat er bij zorgvragers veel onrust en onvrede is en nog zal ontstaan.
Het beeld dat ik heb van de aanpak door de gemeente Dongen is dat er met grote zorgvuldigheid en betrokkenheid is gewerkt. Ik denk dat men de grenzen van het mogelijke heeft opgezocht. Daarvoor verdient de gemeente een compliment. Desalniettemin zal het de komende periode hoe dan ook, heel hectisch worden. Er zullen veel aanvragen behandeld moeten worden en er zullen beslist ook veel bezwaarschriften komen. Niet iedereen zal naar zijn of haar tevredenheid bediend kunnen worden. Door deze periode zullen zowel de cliënten als de gemeente heen moeten. Uiteindelijk zal er een bepaalde stabilisatie optreden. Voor alle duidelijkheid dat zal op veel punten op een lager zorgniveau zijn dan voorheen.
Ik ben ervan overtuigd dat de gemeente Dongen, binnen het vermogen en de beschikbare middelen, er alles aan doet en zal doen om cliënten te helpen en te ondersteunen. Er breekt voor alle partijen een lastige periode aan. Hopelijk zal iedereen zich hierin constructief, met wijsheid en wederzijds begrip opstellen.
Eerder verschenen ‘Spaanders’
