‘Spaanders’ is een column waarin Dongenaar Henk Spaan zijn visie geeft op actuele Dongense zaken, de lokale politieke processen en al wat verder afkomt op de bewoners van de gemeente Dongen. Prikkelend en altijd op zoek naar het hoe en waarom van zaken. Henk Spaan (67) heeft 40 jaar overheidservaring, waarvan gedurende meer dan 27 jaar als gemeentesecretaris. Op dit moment houdt hij zich vooral bezig met managementadvisering en coaching. Deze keer richt Henk Spaan zijn schijnwerper op de begroting van 2015.
De programmabegroting 2015 van de gemeente kan op zijn kortst als volgt worden samengevat. 9 programma’s, die elk in thema’s zijn onderverdeeld. In totaal gaat het dan om 33 thema’s. Daarnaast wordt er in 8 paragrafen aandacht besteed aan specifieke onderwerpen die als het ware door de diverse programma’s heen lopen.
Het geheel leidt tot een basistekort van € 2.212.000,–Dit tekort wordt opgevangen door het doorvoeren van bezuiniging tot een bedrag van € 1.975.000,– en een verhoging van de opbrengst van de OZB met € 240.000,–. Dit is een stijging van 8% t.o.v. 2013. Op die manier ontstaat een fictief positief saldo van € 3.000,–.
Onlangs werd deze programmabegroting gepresenteerd. In Het Weekblad van 16 oktober j.l. stond hierover een artikel. Daarin werd de burgemeester geciteerd. Hij zei: “Het gaat eigenlijk best goed met Dongen”. Dat klinkt positief. Echter als je de eerste alinea van de programmabegroting leest krijg je een heel ander beeld. Er staat: “De financiële situatie is zodanig verslechterd, dat er een grote opgave ligt om de financiële huishouding op orde te krijgen. Dat betreft niet alleen het tot stand brengen van sluitende begrotingen voor de komende jaren, maar ook de verbetering van de reservepositie”
Eigenlijk gaat het dus helemaal niet zo goed met Dongen. Door de hele begroting heen is dat ook waarneembaar. Zoals al aangegeven zijn er alleen al in 2015 bezuinigingen nodig tot een bedrag van bijna € 2.000.000,– en dat nog gecombineerd met een verhoging van de OZB van 8%. Daarmee is het voor de komende jaren nog niet afgelopen. Er zullen verdere bezuinigingen en belastingverhogingen nodig zijn om ook dan tot sluitende begrotingen te komen.
Het zal iedereen duidelijk zijn dat dit gevolgen voor alle inwoners heeft. Naast de gevolgen voor de huishoudportemonnee, zal ook het voorzieningenniveau dalen. Het kan gewoon niet anders. Je kunt nou eenmaal niet doorgaan op de oude voet als je minder geld ter beschikking hebt.
In dat opzicht is het besturen van een gemeente in deze tijd ook beslist niet makkelijk. Het draait om keuzes maken. Hoe geef je het beschikbare geld op een zo goed mogelijke manier uit. De hamvraag daarbij is, wat is dan “zo goed mogelijk”?
Om dit te bepalen, is het goed je er eerst bewust van te zijn dat een groot deel van de uitgaven van de gemeente maar beperkt of niet beïnvloed zijn. Het betreft dan zaken als verplichte uitgaven vanwege wetgeving of bijdragen aan samenwerkingsverbanden e.d. Bezuinigingen moeten dus met name gevonden worden in de autonome uitgaven van een gemeente. Dat kan niet ongebreideld; er zijn ondergrenzen waar het gewoon ophoudt. Zo zal er altijd een minimum moeten zijn als het gaat om de kwaliteit en/of de kwantiteit van dienstverlening of van bij voorbeeld de zorg voor de openbare ruimte. Naarmate je dit minimumniveau dichter nadert, wordt het maken van keuzes en het vinden van verdere bezuinigingen steeds lastiger. Dat zie je ook in het meerjarenperspectief. De gemeente voorziet daarin voor 2018 een nadelig begrotingssaldo. De huidige bezuinigingsoperaties lijken uiteindelijk niet voldoende op te leveren om de begroting ook in 2018 sluitend te krijgen.
Dit leidt ertoe, dat de vraag “wat is zo goed mogelijk?”, steeds meer een kwestie van financiële afweging wordt. Het maken van keuzes op basis van inhoudelijke argumenten wordt steeds moeilijker. Een proces om je zorgen over te maken.
Als bezuinigen niet meer kan of te weinig oplevert, is er vervolgens nog maar een uitweg; het verhogen van de gemeentelijke belastingen. Zo zal in 2015 de OZB stijgen met 8%. Dat is 6% boven de jaarlijkse trendmatige aanpassing, die in 2014, 2% was. Er wordt in de programmabegroting niet over gesproken, maar voor mij staat vast, dat er ook de komende jaren forse belastingverhogingen zullen plaatsvinden. Of het politiek haalbaar is om jaarlijks 6% op de trendmatige verhoging te zetten, kan ik niet beoordelen. Ik acht het echter beslist niet uitgesloten; sterker nog ik acht het vrijwel zeker dat dit gebeurt. Dit zou betekenen dat cumulatief over de komende 4 jaar de OZB met tenminste 30% en misschien wel meer zal stijgen. Overigens liggen aan de verhoging van de OZB ook geen inhoudelijke argumenten ten grondslag. Het is puur een maatregel om de begroting sluitend te krijgen.
De eerlijkheid gebiedt daarbij op te merken dat er in 2015 ook een kleine lastenverlichting zal zijn wat de reinigingsrechten en het rioolrecht betreft. Het is echter de vraag of dit de gevolgen van de verhoging van de OZB in 2015 zal compenseren. In veel gevallen zal dat niet zo zijn. In de jaren daarna zal de verhoging van de OZB door moeten gaan en kunnen er geen verdere compensaties door de gemeente worden geboden.
De begroting zoals deze door het college is voorgelegd aan de raad, zal er, gelet op de verhoudingen in de raad, ongeschonden doorkomen. Ik zie het echter wel als een grote verantwoordelijkheid van college en raad om in 2015 op basis van goede inhoudelijke argumenten tot optimale keuzes te komen. Men zou het lef moeten hebben om over het schijnargument dat iets in het coalitieprogramma staat, heen te stappen en raadsbreed te discussiëren. Het gaat immers om het belang van de gehele gemeente Dongen en haar inwoners.
Aansluitend op dat laatste moeten we naar mijn mening, als inwoners, ook onze stem laten horen. Via deze column zal ik dat in elk geval doen. Ik zal vanuit mijn optiek proberen om keuzemogelijkheden aan te dragen. Ik hoop dat velen in Dongen dat ook zullen doen. Ik leen deze column graag om dit soort ideeën over het voetlicht te brengen.
