‘Mijmeringen’ is een wekelijkse column van Dongenaar Rinus Krijnen.
Titanenstrijd?
De Titan ligt nu in snippers naast de Titanic, die op 15 april 2012 verging en diep onder de zeespiegel zijn laatste rustplaats vond in de oceaan voor New Foundland. 5 nieuwe slachtoffers zijn toegevoegd aan deze ramp die 111 jaar geleden plaatsvond.
Wat bezielt mensen om zo’n scheepswrak op 4000 meter diepte met eigen ogen te willen aanschouwen? Wetende dat de druk op een constructie in de omstandigheden zo diep onder water tot levensgevaarlijke situaties kan leiden. Spelen met je leven voor een unieke kijkervaring. Waarom toch in hemelsnaam? We zijn met instrumenten zo ver ontwikkeld dat deze beter kunnen zien, voelen en ruiken dan wij stervelingen. Het smoesje dat we dergelijke expedities doen voor de wetenschap gaat er bij mij nauwelijks in. Hooguit voor psychologie, want uitzonderlijke expedities doen wel iets met je als mens. Ik kan me een lezing van André Kuipers nog wel herinneren, waarbij zijn persoonlijke ervaringen en waarnemingen als astronaut meer indruk maakten dan zijn taken aan boord van de ISS. Vooral de kwetsbaarheid van de planeet was bij hem fors binnen gekomen.
De zoektocht naar het onbekende is van alle tijden. Ook de sensatie die hierbij komt kijken heeft een enorme aantrekkingskracht. Maar nu de gehele wereld zowat bereikbaar is en inmiddels in beeld is gebracht, gaat de mens op zoek naar ‘onmogelijke’ missies. Onder het mom van wetenschappelijk onderzoek worden onmogelijke operaties opgezet. Mensen de ruimte in schieten, onderzeeërs naar ongekende dieptes, mensen buiten de aarde laten leven. Onmogelijk, omdat de continuïteit van leven zonder hulp van buitenaf niet haalbaar is. Voor de meest eenvoudige zaken als ademen, eten, drinken en ontlasten moeten al zeer complexe, onderhoudsgevoelige systemen worden ontwikkeld. Één dag uitval heeft meestal een noodlottig gevolg. Met allerlei uitwijkmogelijkheden kan men het risico wat terugdringen, maar dat heeft direct invloed op de kosten. En die zijn torenhoog. Zonder financiële inbreng van nieuwsgierige ‘visionaire’ multimiljardairs zijn deze expedities onmogelijk. Daarmee wordt het ook erg elitair. Alleen mensen met buitengewone eigenschappen kunnen meedoen, waarvan het hebben van veel geld de belangrijkste is.
Wel een erg dure kick, waarbij je jouw enige zekerheid – je leven – op het spel zet. Dat is zeker duidelijk, omdat de deelnemers, aangewakkerd door onze juridische maatschappij, vooraf een verklaring ondertekenen dat ze zich bewust zijn van de risico’s. De belangrijkste reden hiervoor is overigens om claims te vermijden als het -zoals bij de Titan- fout gaat. Mensen laten zich opsluiten in krappe constructies waarvan onduidelijk is of de apparaten eigenlijk wel berekend zijn op hun taak. Bovendien speelt het eigen handelen van de mens ook een belangrijke rol om de overlevingskansen te vergroten. Een gevaarlijke cocktail.
Om de boel goed te praten, wordt er altijd verteld, dat deze operaties worden uitgevoerd om de wetenschap te dienen. En vaak gaat het dan over het uitvoeren van metingen of het uitvoeren van proefjes in de uitzonderlijke omstandigheden waarin men zich bevindt. Dat doet instrumentarium 1000x beter dan mensen en voor de bediening zijn al lang geen mensen meer noodzakelijk. Het is veel kostbaarder om een apparaat te ontwerpen waarin mensen moeten overleven, dan een onbemand ding te produceren dat uitsluitend doet waarvoor het is ontworpen.
Wat is toch die drang om alles met eigen ogen te willen zien? In mijn jonge jaren had ik dit zelf ook wel sterker dan nu, geef ik toe. De interesse om de wereld fysiek te ontdekken is met de komst van zeer goede presentatiemiddelen zoals moderne televisies en monitoren en bronnen zoals streamingdiensten sterk afgenomen. De beleving thuis in de luie stoel is weliswaar anders, maar in het algemeen zie of hoor je het wel beter dan wanneer je echt ergens naar toe gaat. Vroeger waren die middelen er niet en was reizen en bezoeken ook veel spannender, omdat er nog nergens een referentiekader was. Tijden zijn veranderd. Een tijd lang leken de middelen en de mogelijkheden tot in de hemel te groeien. Reizen was voor iedereen bereikbaar. Maar inmiddels staan hier de seinen op rood. Uit duurzaamheidsoverwegingen is het maken van verre reizen uit den boze. Hoe langer hoe meer worden we op ons gemoed aangesproken om voorzichtig te zijn met energie en in verband met de klimaatverandering behoudend te zijn met stikstofuitstoot. Je gaat je terecht hoe langer hoe schuldiger voelen om zonder schroom te reizen. En aangezien alles inmiddels zowat gefilmd is kun je ook op afstand een hele goede indruk krijgen van de rest van de wereld,
Technisch gezien worden de projectiemiddelen geavanceerder en met 3D brillen en zo wordt de beleving nog intenser. Waarom met een gammel duikbootje afzinken naar de Titanic, terwijl er een super romantische film is gemaakt over de ondergang van dIt schip, die je kunt kijken waar je maar wilt. Dat hoef je het niet met je leven te bekopen. Net zo prettig.
