‘Mijmeringen’ is een wekelijkse column van Dongenaar Rinus Krijnen.
Georganiseerde vuilnisbelt
Sinds 1 april is, na het eerder invoeren van statiegeld op kleine flesjes, nu ook het blikje aan de beurt gekomen. Op zich is het logisch dat deze qua materiaal herbruikbare metalen busjes niet zomaar in de omgeving verdwijnen. Het probleem van dit afval is al ontstaan toen de blikjes zijn ontworpen. En dat is dik 200 jaar geleden begonnen als conservenblik, door een Engelsman. Er wordt zelfs beweerd dat Waterloo door de Engelsen is gewonnen vanwege de versheid waarmee voedsel in een blik bewaard kon blijven en daardoor de soldaten fitter waren dan de Fransen. Kenmerk van het blik, zowel voor conserven, bier als frisdrank, dat het blik na gebruik niet herbruikbaar bleek en dus afval was.
Om zwerfafval te verminderen heeft men nu de blikjes belast met statiegeld. Lastig daarbij is dat het voordeel van de blikjes: na gebruik weggooien dus geen rotzooi mee terug naar huis nemen, nu niet meer opgaat. Zuinig als de meesten van ons zijn worden de lege blikjes dan toch maar weer meegenomen. En dat is best lastig. De blikjes zijn soms vies en als ze te zwaar zijn beschadigd kun je ze niet meer inleveren. De statiegeldmachines weigeren dan dienst. Je kunt ook het statiegeld laten voor wat het is en alsnog de blikjes dumpen in de afvalbak. Ik zie nu naast de statiegeldmachine overvolle afvalemmers met geweigerde blikjes.
Ik ben ooit in New York geweest, in 1997, en daar waren de blikken de prooi en het verdienmodel van de zwervers. Daar had men destijds al een statiegeldsysteem op blikjes. De daklozen sleepten grote visnetten mee vol met blik. Dan hoefde je als consument de blikjes dus ook niet mee naar huis te nemen; met weggooien dan deed je nog eens iets goeds. Destijds in New York waren er geen statiegeldmachines, en mochten de blikjes best in elkaar gedrukt worden om minder plaats in te nemen. Ik ben bang dat dit nu niet gaat werken. Er zijn geen mensenhanden of bediende weegschalen meer beschikbaar voor statiegeld. Er zit namelijk al best veel werk aan en niemand verdient eraan. De meerprijs van dit werk is uiteraard in de kostprijs opgenomen dus de consumentenprijs gaat meer dan het statiegeld omhoog. Al die nieuwe logistieke handelingen moeten toch ergens van betaald worden.
Maar het is wel lastig. In een cafetaria kun je wel een blikje kopen, maar niet inleveren. De cafetariahouder zal de blikjes zelf collecteren en afvoeren. Ben benieuwd of de opbrengst dan ook naar een goed doel gaat; waarschijnlijk de eigen portemonnee. En dan komt er op 1 juli ook nog een bijdrage voor plastic bakjes bij. Wil je dit als koper niet betalen, dan zul je zelf iets mee moeten nemen om het voedsel te vervoeren. Dat wordt ook geen succes, of er moet een uitvinder zijn die hierop iets handigs verzint.
Afval blijft sowieso een probleem.
Veel gemeentes overwegen een zogenaamd diftarsysteem om te zijner tijd aan de afvalnormen te voldoen. De inwoner wordt dan per kilogram afval belast. Dat betekent meer scheiden en straks mogen we niet meer dan 30 kg restafval per jaar afvoeren. Maar ik weet dat diftar leidt tot illegale dumppraktijken en afval verplaatsen naar gemeenten die hieraan niet meedoen. Zelf gezien.
In ons dorp hebben we als bewoner drie containers en daarnaast PMD zakken. Glas breng je naar de glasbak. Dus in principe zijn er minimaal vijf afvalstromen geregeld. Klein chemisch afval en grote stukken afval zijn hierin niet meegenomen. Die breng je zelf naar de milieustraat. Wel moet je tegenwoordig hiervoor een pasje laten zien; dat men weet dat je geen afvaltoerist bent. De reguliere afvalstromen zijn alleen geregeld voor particulieren. Bedrijven moeten zelf hun afval afvoeren of laten afvoeren door gespecialiseerde commerciële bedrijven. Ik vrees en zie ook dat daarmee afvalscheiding niet de hoogste prioriteit heeft.
Sommige afvalbedrijven zien niet zoveel in het scheiden van afval door het volk. Ze zeggen dat ze dit veel beter kunnen dan de particulier of bedrijf. Daar kan ik me ook wel iets bij voorstellen. Mensen doen ook dingen fout. Een geprint bonnetje uit de kassa is bijvoorbeeld geen papier, maar restafval. En wat met al die biologisch afbreekbare transparante zakjes? De biologisch afbreekbare of zelfs composteerbare zakjes kunnen bij het groenafval, maar zie jij het verschil met een gewoon plastic zakje? Kortom, de normale mens wordt gestraft met hoge kosten en ongemak de komende tijd, omdat we al decennia geleden een wegwerpmaatschappij hebben gecreëerd, waar aanvankelijk duurzaamheid niet belangrijk gevonden werd. Is afval scheiden en statiegeld invoeren nu een bewerkelijke vorm van ‘we laten zien dat we het goed bedoelen’ of voegt het werkelijk iets toe? En legitimeren we dan niet ons onwetende en slechte gedrag zonder het te wijzigen?
Het begint allemaal bij het ontwikkelen van producten. Duurzaamheid en herbruikbaarheid staan niet voorop. Spullen worden voornamelijk bedacht om aan te verdienen. We voelen ons bestraft en vinden het niet eerlijk als het rendement op de producten door regelgeving onder druk komt te staan. Liever drie lagen goedkoop verpakkingsmateriaal om een product om logistieke kosten te winnen dan 5% minder opbrengst genereren. Statiegeld op blikjes ten spijt, voorlopig blijven we op een georganiseerde vuilnisbelt wonen.
