Mitchell Abionie sprak tijdens herdenkingsbijeenkomst in Mesch

‘De Koningin was ontroerd na mijn toespraak’

De bevrijding van Nederland begon tachtig jaar geleden in het Limburgse Mesch. Deze plaats was de eerste die bevrijd werd door de Amerikanen. Tijdens de herdenkingsbijeenkomst op 12 september, in aanwezigheid van Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima, hield de Dongense Mitchell Abionie een toespraak, geschreven door Leon Verdonschot.

Door Lia van Gool/ Weekblad Dongen

Mooie stem
Mitchell Abionie studeerde dit jaar af aan de Toneelacademie in Maastricht. “Ik was net klaar met de opleiding, toen ik in contact kwam met een meisje dat werkt met Albert Verlinde. Hij was op zoek naar iemand die een toespraak kon houden tijdens de herdenking van de tachtigjarige bevrijding van Mesch. Ik ben uitgekozen omdat ik een goede spreker ben met een mooie stem,” vertelt Mitchell een paar weken na de bijzondere gebeurtenis.

Spannend
“Het was spannend, vooral ook omdat ik voor de koning zou gaan spreken. Ik was net geland na een vakantie, toen ik de tekst onder ogen kreeg. Op dat moment leek het alsof ik nooit vakantie had gehad.” Voor Mitchell kostte het nog even moeite om geheim te houden dat hij zou spreken. “Ik wist dat dat speciale moment zou komen, maar ik mocht het niet vertellen. Op de dag van de toespraak zei ik tegen mijn vrienden: ‘Zet de televisie maar aan.’ En daar stond ik dan ineens, tussen de veteranen en Zijne Excellentie.” Mitchell Abionie denkt met plezier terug aan de ontmoeting met Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima. “De koningin was ontroerd na mijn verhaal.”

Videostill NOS

Het verhaal: Bevrijding van Mesch
Er bestaat maar één bekende foto van de bevrijding van Mesch. Op die foto zien we een Amerikaanse soldaat, met het geweer in zijn linkerhand, onder een bruggetje speuren in het water, terwijl hij zich met zijn rechterhand vasthoudt aan een balk.

Hoe oud zal hij zijn geweest? Jong, dat sowieso, want dat waren de Amerikaanse en Canadese soldaten bijna allemaal. Onze vrijheid kwam in de handen van de jeugdigheid. 25 jaar. Dat is de gemiddelde leeftijd van de gesneuvelde militairen op de Amerikaanse begraafplaats in Margraten. Het zijn mijn leeftijdsgenoten. De jongste Amerikaanse soldaat die in Margraten ligt begraven is zelfs veel jonger dan ik ben. Hij was pas 17 jaar oud toen hij overleed. Paul Crane luidt zijn naam. Paul Crane vocht en stierf voor onze vrijheid. Dankzij Paul Crane kan ik stemmen. Hij heeft het zelf nooit kunnen doen.

De soldaat op de foto in Mesch is op zoek naar Duitsers die zich verstopt hebben. Veel Duitse bezetters zijn al gevlucht, een paar uur voor de Old Hickory-divisie Mesch komt binnenrijden, na een opmars door het noorden van Frankrijk en België. Jef Warnier is de hoofdonderwijzer van Mesch. Op de speelplaats van zijn school staat een mitrailleur opgesteld. Wanneer die wordt gebruikt, zit Warnier met zijn familie in de schuilkelder. Hij is er wel een paar keer uitgekomen, vanwege de grote pan tomatensoep die net op het vuur staat. Zelfs tijdens een bevrijding gaat het dagelijks leven door, en moet geroerd worden in de soep.

Als het na uren van schoten en kanongebulder opeens stil wordt, gaat Warnier naar buiten. Hij ziet een Amerikaanse soldaat een Duitse onder schot houden. Wat zeg je tegen je bevrijder? Warnier zegt misschien wel het best mogelijke: ‘Welcome in Holland.’ Met die woorden wordt hij de eerste bevrijde Nederlander. Om ongeveer 10.00 uur zijn de Duitsers verslagen. Rond de middag is heel Mesch bevrijd. De Amerikanen trekken verder. Om hun voertuigen te camoufleren willen ze takken gebruiken. Bij de boerderij van boer Willem Smeets in Laag Caestert hebben ze appelbomen gezien, waarvan de takken de Amerikanen wel geschikt lijken. Zonde, vindt de familie Smeets, want die takken hangen vol met Eijsdener en Gronsvelder Klumpkes die pas in december rijp zijn voor consumptie. Beter kunnen ze de takken gebruiken van de populieren; die moeten toch ieder moment opgesnoeid worden.

De Amerikanen trekken verder, en bevrijden dezelfde middag nog Mheer en Noorbeek. De dagen erna volgen nog ruim 40 kerkdorpen en gehuchten. De bevrijders trakteren op bier, kauwgum en chocola. Omdat hij het hoofd van de school is, heeft Warnier een fles inkt. Die wil een soldaat graag hebben. Dat mag, maar dan wil Warnier wel een paar Amerikaanse sigaretten in ruil, van dat merk dat hij niet kent. Raleigh. Prachtige pakjes zijn dat, státig bijna, met achterop een oproep: BUY United States WAR BONDS and STAMPS. Het doel van die oproep staat erboven. For Victory. Die victory had nu Nederland bereikt, hier in Mesch, samen met het pakje sigaretten. Voor de rest van ons land duurde het nog acht lange maanden, met daarin ook nog een tweede hongerwinter, voor de victory en de vrijheid arriveerden.

Het is lastig om vrijheid te definiëren. Velen hebben dat geprobeerd. Misschien kwam John Stuart Mill het verst, toen hij schreef dat vrijheid betekent dat iedereen het recht heeft te doen wat hij wil, zo lang hij anderen geen schade berokkent. Toen hij ook schreef dat wanneer iedere dezelfde mening heeft, op één iemand na, de meerderheid niet het recht heeft om dat ene individu het zwijgen op te leggen. Vrijheid lijkt daarom niet op vrijblijvendheid. Het is zelfs het tegenovergestelde van onverschilligheid: er komt veel bij kijken. Veel verantwoordelijkheid, vooral. Maar dan moet je die vrijheid wel eerst hebben. Of terugkrijgen, zoals Mesch op die 12de september van het jaar 1944.

Vrijheid terúg krijgen is in eerste instantie vooral opluchting ervaren. Van gebrek aan ónvrijheid. En van de mogelijkheid om weer zelf te beslissen. Om te beginnen over de vraag hoeveel sigaretten een potje inkt waard is, of waarom de takken van populieren geschikter zijn om te camoufleren dan de takken van appelbomen.

Koninklijke Schouwburg
Mitchell Abionie ontmoette de vrouw en kinderen van de eerste Nederlander die bevrijd is, tachtig jaar geleden. Het was een bijzonder moment, vertelt hij. “Dit is het begin van een mooie carrière”, vindt Mitchell. “Ik heb vier jaar gestudeerd in Maastricht en heb daarvoor het mooie Dongen verlaten. Maar nu ben ik terug. Ik sta op 12 oktober met een voorstelling in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. Ook ben ik gevraagd om mee te spelen in diverse films.” Voor Mitchell Abionie staat het vast: wij zullen nog veel van hem horen in de toekomst.