Dongenaar Adriaan van Campen, de grootste crimineel van de Baronie van Breda

In de achttiende eeuw hield Adriaan van Campen zeventien jaar lang de Baronie in zijn greep met afpersing en brandstichting. In 1746 werd Adriaan geboren - op een voorkort geheime plaats - als bastaardzoon van de Baarlese schepen Peter van Camp(en) en diens meid Jacomijna Willemse. Vanaf 1770 trok hij een spoor van ellende langs Breda, Bavel, Ginneken, Ulvenhout, Oosterhout en Dongen. Geraffineerd ging hij te werk, maar Adriaan liep uiteindelijk toch tegen de lamp. In 1787 werd in Breda een proces tegen hem gevoerd; het proces van de eeuw. Na een wekendurend verhoor werd Adriaan veroordeeld en op de markt in Breda terechtgesteld. Adriaan van Campen was de laatste in Breda die op een middeleeuwse wijze, gruwelijk aan zijn eind kwam: hand afhakken, alle botten breken, kop afslaan. Het lichaam werd daarna op het galgenveld in Teteringen tentoongesteld; het straatje langs de spoorlijn naar Tilburg heet daar nog steeds Galgestraat.

In de achttiende eeuw hield Adriaan van Campen zeventien jaar lang de Baronie in zijn greep met afpersing en brandstichting. In 1746 werd Adriaan geboren - op een voorkort geheime plaats - als bastaardzoon van de Baarlese schepen Peter van Camp(en) en diens meid Jacomijna Willemse. Vanaf 1770 trok hij een spoor van ellende langs Breda, Bavel, Ginneken, Ulvenhout, Oosterhout en Dongen. Geraffineerd ging hij te werk, maar Adriaan liep uiteindelijk toch tegen de lamp. In 1787 werd in Breda een proces tegen hem gevoerd; het proces van de eeuw. Na een wekendurend verhoor werd Adriaan veroordeeld en op de markt in Breda terechtgesteld. Adriaan van Campen was de laatste in Breda die op een middeleeuwse wijze, gruwelijk aan zijn eind kwam: hand afhakken, alle botten breken, kop afslaan. Het lichaam werd daarna op het galgenveld in Teteringen tentoongesteld; het straatje langs de spoorlijn naar Tilburg heet daar nog steeds Galgestraat.

De beruchtste misdadiger uit de geschiedenis van de Baronie van Breda herleeft .

Wie was Adriaan van Campen? Waarom kwam hij tot zijn daden? Waarom kon justitie hem niet eerder ter verantwoording roepen? Genialiteit tegenover onmacht van de overheid? Op 17 april 2012 is het 225 jaar geleden dat Adriaan van Campen werd terechtgesteld, en na ruim twee eeuwen komt de waarheid aan het licht.

Ruim tien jaar hebben twee nazaten van Adriaan van Campen - Karel van Campen en Frank van Gils - het leven van hun voorvader tot op de bodem uitgezocht. Maar het onderzoek leverde veel meer op. Het resultaat wordt op 12 maart 2012 gepubliceerd in een non-profit, wetenschappelijk werk:

‘Adriaan van Campen, de grootste crimineel van de Baronie van Breda.'

Over de schouder van Adriaan van Campen, zijn familie en kennissen, wordt gekeken naar de maatschappelijke omstandigheden in de Baronie tijdens de 18de eeuw. De levenswandel van deze crimineel wordt als een ‘rode draad door de geschiedenis' gebruikt, van zijn geboorte als bastaard van een schepen uit Baarle, tot zijn terechtstelling op de markt van Breda. Daarbij komen tal van aspecten aan de orde: familie- en erfrecht, strafrecht, dorps- en landsbestuur, het dagelijks leven, de mores rond huwelijk, geboorte, doop en begrafenis, etc. Nu reeds kan gesteld worden, dat het leven van Adriaan zeer opmerkelijk was en dat ook de neerslag in archieven tal van vragen oproept. Alles wat de onderzoekers tegenkwamen tijdens hun speurtochten door verschillende archieven in Nederland en België, wordt zo goed mogelijk verklaard; alles geannoteerd en voorzien van bronverwijzingen. Deels aan de hand van brandbrieven die door Adriaan zijn geschreven, deels door middel van door de rechtbank ingewonnen informaties en beëdigde verklaringen, kon de rechtsgang in 1787 worden gereconstrueerd.. De verzameling van deze bronnen, verklaringen, extracten en verslagen is enorm. Door schepen- en andere archieven van Breda, Bavel, Ginneken, Ulvenhout, Oosterhout en Dongen naast elkaar te leggen, werden leemten opgevuld en kon de lijst van vermeende criminele zaken gecompleteerd worden. Niet voor niets wordt deze rechtszaak in Breda als rechtszaak van de eeuw beschouwd. Het boek bevat vele kaarten en prenten die een goed beeld geven van de baronie en de vestingstad Breda. Naast het rijk geïllustreerde boek worden honderden pagina's bronmateriaal in getranscribeerde vorm beschikbaar gesteld via internet.

Dankzij een inspanning van de Mastboom-Brosensstichting en de Provincie Noord-Brabant en in samenwerking met Heemkundekring Paulus van Daesdonk in Ulvenhout kan het boek tegen een uiterst voordelige prijs worden aangeboden. Boekblok 170x240 mm, full colour, 288 pagina's, genaaid gebonden, harde omslag. Prijs na verschijnen: € 19,50.

Het boek kan worden besteld via het Museum De Looierij in Dongen, het Museum Paulus van Daesdonk te Ulvenhout, het Grafisch buro Goirle (www.gbg.nl of telefoonnummer: 013-5341217), of de winkels van boekhandel Van Kemenade & Hollaers, Ginnekenweg 269 en Heksenwaag 36 te Breda en vanaf 12 maart bij andere reguliere boekhandels en webwinkels.