Mijmeringen: 'Jezelf veranderen'

'Mijmeringen' is een wekelijkse column van Dongenaar Rinus Krijnen

Jezelf veranderen

Mensen veranderen maar heel langzaam. En vooral als het nut van de verandering voor jezelf niet direct zichtbaar is, wordt het aanpassen van jezelf een uitdaging. Al snel vallen we terug in onze oude gewoontes en het doel lijkt verder dan ooit. Veranderen doet pijn. Vast ingesleten gewoontes doe je vaak ongemerkt en wil je hierin ingrijpen, dan moet je hier dus telkens jezelf aan herinneren. Dat kost energie en is zeker niet prettig als het resultaat pas op de lange termijn zichtbaar wordt. Neem nu voornemens als afvallen of sporten. Mensen die Bourgondisch een zittend bestaan leiden -zoals ik – vinden vooraf al duizend excuses om het voornemen uit te stellen: het weer is te slecht, ik heb het te druk, de openingstijden van de sportschool sluiten niet aan op mijn agenda, etc. etc.

Allemaal bullshit. Het grote probleem zit in je hoofd. Het merendeel van je gedrag en handelingen doe je met de automatische piloot. Daar denk je niet over na en doe je gewoon. Gevolg is vaak dat je achteraf je jezelf niet eens meer kan herinneren dat je iets hebt gedaan. Heb ik mijn haren nu wel gewassen of mijn tanden gepoetst? In bijna alle gevallen is dit zo, maar als je erover na gaat denken, twijfel je ineens. Veranderen betekent dat je bewust gaat afwijken van dat ingesleten patroon. In plaats van links ga je rechts. In plaats van alcohol drink je fris. Die gewoontes waren mer niet voor niets. Je voelde je er comfortabel bij. Ze pasten bij jou. En nu heb je besloten het anders te gaan doen. Waarom in hemelsnaam? Externe prikkels als dat je te zwaar bent of je suikerspiegel te hoog zijn abstracte begrippen. Vaak heb je hiervan zelf helemaal geen last, maar toch voldoe je niet aan de maatschappelijke- of gezondheidsnorm. Als je dan slaafs de adviezen van je omgeving opvolgt is het vaak al snel gedaan met de verandering.

Neem nu sporten. In januari is het altijd erg druk in de sportschool, maar in februari zijn er de eerste aanbiedingen al om tegen een gereduceerd tarief het abonnement te verlengen. Mijn oma zei altijd: je kunt een mens niet veranderen, wel kwaad maken. Veranderingen opdringen van buiten af heeft geen enkele zin. Als de persoon niet wil, het nut er niet van inziet en het ook betekent dat hij of zij structureel moet ingrijpen in zijn of haar leven, dan is de motivatie vaak ver te zoeken. Men vervalt weer snel in de oude gewoontes. Je verandert pas echt als iets in je ‘systeem’ gaat zitten. Als er signalen komen dat je iets moet veranderen dan moet je eerst jezelf echt overtuigen. Dat is nog niet zo gemakkelijk. Beter is als je de externe signalen niet nodig hebt en verandering van binnenuit komt. Dan is de kans van een blijvertje groter. Een te grote ambitie of een stapeling van veranderingen is ook funest voor de levensduur van de levensaanpassing. Wil je iets veranderen, doe het niet rigoureus maar zet kleine stapjes. En focus niet op het resultaat maar op de weg. Een te grote

resultaatgerichtheid kan tot teleurstelling leiden. Belangrijk is dat de verandering onderdeel wordt van je gewoontes. Dat de stap past in je huidige bestaan en onderdeel wordt van je rituelen.

Dan pas kun je succesvol veranderen. Het resultaat volgt uiteindelijk vanzelf. Stel geen onrealistische deadlines. Geduld is hierbij een schone zaak. Je leeft bijvoorbeeld gezonder, valt af, bent flexibeler of ziet er beter uit. Dan wordt het voor jezelf en de omgeving zichtbaar en word je zelfs trots op wat je bereikt hebt, zeker als de omgeving dit ook positief waardeert. Dat maakt het dan ook gemakkelijker om de ingezette aanpassing van je gewoontes door te zetten. Probeer ook zeker niet je directe omgeving mee te slepen in je nieuwe obsessie. Dat kan alleen maar tot problemen leiden, omdat de omgeving -net als jij- pas overtuigd is, als ze zichzelf hebben overtuigd.

Levert de aanpassing in je leven zichtbare voordelen op, dan zal de motivatie van de ander tot veranderen zeker toenemen. Maar stel zeker niet tot doel om een ander te veranderen. Dat is zeker gedoemd te mislukken.