Martijn blogt: “De Beljaart, hoe ontwarren we deze gordiaanse knoop?”

(Wikipedia: De gordiaanse knoop is de naam van een onontwarbare knoop. De knoop verbond het juk met de disselboom van een eeuwenoude strijdwagen. Het orakel had over deze knoop gezegd: “wie deze knoop losmaakt, zal meester over geheel Azië worden.”)

De Beljaart zou het voorbeeld moeten worden van een duurzame woonwijk, met een lokale energievoorziening die gebruik maakt van de mogelijkheid warmte en koude uit de bodem te gebruiken in plaats van fossiele brandstoffen te verstoken. Helaas is de uitvoering van dit zeer goede voornemen uitgemond in een dure en zure casus die nu als molensteen om de nek van de gemeenschap Dongen hangt. Allereerst zijn natuurlijk de bewoners van de Beljaart de dupe, de gemeente weet zich geen raad, uitbreiding van de wijk stokt en daarmee is geleidelijk de hele bouwmarkt in Dongen tot stilstand gekomen. Volgens de laatste kosteninschatting (bron Weekblad Dongen) kunnen de kosten oplopen tot € 1,5miljoen. Wie gaat dat betalen en welke mogelijke consequenties zijn er  voor de realisatie van andere belangrijke Dongense plannen? Kortom een onontwarbare knoop die vraagt om ontwarring.

Ik heb de verkiezingsprogramma’s van de vijf partijen in Dongen er eens op na gelezen. Noch de PvdA, de VVD en het CDA benoemen überhaupt het probleem. De VPD en DP zeggen beiden dat het probleem opgelost moet worden maar net als de andere drie komen zij ook niet met een visie en of oplossingen. Wethouder Starmans is nu benoemd tot portefeuille houder met de opdracht voor de verkiezingen met een plan van aanpak te komen. Natuurlijk kan dit allemaal uitgelegd worden als politiek veilige keuzes omdat zeker in verkiezingstijd niemand van dit dossier de probleemeigenaar wil zijn. Starmans is er na de verkiezingen niet meer en haar acteren slaat dus niet terug op één partij. De werkelijkheid is echter dat iedere politieke partij, de bewoners van de Beljaart en de rest van Dongen probleemeigenaar zijn en blijven totdat deze Gordiaanse knoop ontward is. 

Nu heb ik als een van de initiatiefnemers van Energie Dongen niet geheel toevallig wel een aantal gedachten die ik met u wil delen op dit dossier. Ik doe dat aan de hand van twee uitspraken van Albert Einstein. 1: je kunt een probleem niet oplossen met de denkwijze die het heeft veroorzaakt en 2: te midden van de moeilijkheid ligt de mogelijkheid.

Traditioneel geeft de gemeente een partij een concessie, die investeert in de installatie en daarna de energie levert. De bewoners zijn vervolgens met de koop of huur van hun woning exclusief als consument gebonden aan de leverancier. Hier zit al een tegenstrijdigheid van belangen. De consument wil zo weinig mogelijk betalen voor maximaal comfort en de leverancier wil zo rendabel mogelijk exploiteren. De gemeente kan wat regels stellen maar na het verlenen van de concessie is het aan de markt. Dan zakt de woningmarkt in, gaat de eerste concessiehouder failliet, wordt de boedel overgenomen door een start-up en slaat als klap op de vuurpijl de bliksem in, gaat ook deze concessie houder failliet en zo zijn we met zijn allen letterlijk aan de goden overgeleverd.

Maar wat is het alternatief. twee jaar geleden hadden we wellicht gezegd, ‘ophouden met die duurzame onzin, gas erin’. Maar aardgas gaat de komende jaren echt een dik probleem worden in Nederland. Het verhaal uit Groningen zal u wel bekend zijn. Ik verzeker u: het benutten van aard- en of restwarmte is technisch prima en rendabel uit te voeren, je zou niet anders moeten willen in deze tijd. Het probleem zit hem vooral in de situatie zoals die nu is. Niemand neemt de huidige installatie en verantwoordelijkheid over tenzij Dongen daar een flinke zak geld tegenover stelt. De curator van de boedel wil de boel alleen draaiende houden als er betaald wordt en de bank die het geheel financierde hijgt, als pandhouder op de installatie, in de nek van het hele spul. 

En nu eens anders denken: De bewoner als consument wordt tevens producent, ook wel prosument genaamd. En omdat het probleem nu voor heel Dongen geldt gaan we er ook samen voor zorgen dat er een duurzame oplossing komt. Duurzaam betekent voor mij niets anders dan langdurig houdbaar. Stel we gaan uit van een oplossingstijd en daarmee terugverdientijd van 30 jaar. We organiseren snel een voorlopige voorziening en werken tegelijkertijd aan een structurele oplossing voor de lange termijn. Deze oplossing houdt rekening met de huidige bewoners en maakt ook creatief gebruik van de geweldige mogelijkheden die er in Dongen zelf zijn – in de moeilijkheid ligt de mogelijkheid. De tuinders in de omgeving hebben warmte (en stroom) over, er is veel industriële warmte beschikbaar, er lopen al historische leidingbanen in de buurt, individuele WKO’s zijn technisch perfect te realiseren, geothermie is in de buurt realiseerbaar, en er is plaats voor een paar windmolens die in eigen handen aardig financieel kunnen bijdragen.. Daarnaast krijgt ook de rest van Dongen vroeg of laat te maken met de vraag hoe verwarm ik mijn woning nu aardgas steeds duurder wordt.  En last but not least, we hebben in de Dongense gemeenschap ontzettend veel expertise: juridisch, fiscaal, technisch, financieel.

Laten we als Dongen dus zelf het probleem gaan oplossen. We bundelen onze krachten, vragen werkbudget aan uit het Energiefonds, het innovatiefonds en leefbaarheidsfonds van de provincie (het is er niet voor niets) en starten met ons eigen lokale coöperatieve energiebedrijf. We brengen het oud schroot naar de ijzerboer en zwaaien de curator uit.  We laten het verleden achter ons en beginnen gewoon opnieuw. De € 1,5 miljoen kosten worden dan ineens een investering die, als we het goed doen, gewoon terugkomt in Dongen, daar waar het hoort.

In Dongen doen we de dingen samen….toch?