Mijmeringen: 'AI of nie?'
'Mijmeringen' is een wekelijkse column van Dongenaar Rinus Krijnen
AI of nie?
De wereld houdt haar hart vast als het om AI gaat. De belangrijkste provider van AI, ChatGPT is inmiddels al aan de vijfde generatie toe en de toepassingsmogelijkheden ontwikkelen zich sneller dan de wet van Moore. Zelf ben ik geen echte gebruiker van AI. Ik heb wat proefjes gedaan en ook één keer ChatGPT een column grotendeels laten schrijven, maar daar zal het voorlopig wel bij blijven. Ik voel het gebruik van AI toch zoiets als stelen van je eigen creativiteit en het vermogen om oplossingen te zoeken: ik word liever geprikkeld.
Ik heb niets meer te maken met zakelijke belangen om bedrijfsprocessen te optimaliseren of te vervangen. Wellicht is AI nog in te zetten als gemakzuchtige oplossing om stukjes te schrijven voor het vrijwilligerswerk, maar eigenlijk vind ik dit zelfs beschamend. Privé zal ik het niet gauw gaan toepassen. Ik proef de noodzaak niet, omdat ik het zelf nog veel te leuk vind om zelf mijn teksten te verzinnen. Het weerhouden hiervan houdt me hopelijk ook scherp.
Bedrijven redeneren anders. Al die individuele meningen en varianten bij het opmaken van stukken kunnen ze met AI in één keer plat slaan tot een resultaat waarvan veel meer bronnen de basis kunnen vormen dan een persoon kan verzinnen. Dat lijkt veel meer in balans dan al dat beperkte gepruts van die medewerkers die ook nog eens duur worden betaald, die maar een paar uur werken en waarover veel belasting moet worden betaald: Hallelujah! Ondanks een wereld in brand gaan de beurzen sky high omhoog, omdat het perverse mechanisme van de beurs nu eenmaal is, dat de koersen stijgen als de winsten lijken toe te nemen, ongeacht de oorzaak.
Een bijkomend probleem is dat de feitelijke werking van AI niet kan worden doorgrond door meer dan 95% van de bevolking. Ze worden geofferd aan een systeem dat ze niet begrijpen en maar moeten geloven dat het goed zit. Bedrijven zien massaontslagen hand in hand gaan met megawinsten. De bedrijven die als eerste effect de personeelskosten drastisch kunnen laten drukken, zullen dit positieve resultaat inderdaad merken in hun concurrentieverhoudingen en winstgevendheid. Dit blijft zo werken totdat ieder bedrijf de inhaalslag heeft gemaakt of van de markt is gedrukt. De beurs zal dan weer stabiliseren in een nieuwe werkelijkheid waar de gemiddelde productiviteit per medewerker fors is toegenomen, als er nog medewerkers zijn.
Dat daarmee weer een nieuw probleem ontstaat wil men nu nog niet zien. Er komen met AI in volle omvang massa’s mensen op straat met veel kennis, ervaring en vaardigheden die niet meer zijn in te zetten. Het zal zeker leiden tot omscholing en herwaardering voor vakken waar AI voorlopig nog geen adequate oplossing voor biedt. Denk daarbij aan verzorgende beroepen en specifieke beroepen om onderhoud te plegen of reparaties uit te voeren. Deze beroepen worden nu in het algemeen niet op hun waarde geschat en duidelijk is dat deze mensen hard nodig blijven in de toekomst. Dit proces zal zeker niet geleidelijk gebeuren. Ik voorzie een mega-ontslaggolf, waarbij financiering en opleiding van de nieuwe beroepen niet geregeld is. Vooral verzorgende beroepen waar de meeste vraag naar zal zijn worden vaak gefinancierd uit publieke potjes, die moeten worden opgebracht door de belastingbetaler. Daar wordt zeker door het bedrijfsleven niet op geanticipeerd.
De opbrengsten uit de massaontslagen worden uitgekeerd als shareholdersvalue aan de aandeelhouders, waardoor het verschil tussen arm en rijk alleen maar groter wordt. De kosten om de vrijkomende beroepsbevolking om te scholen en een behoorlijk baanperspectief te bieden worden door de teruglopende belastinginkomsten onbetaalbaar. Als ik maar durf te schrijven dat bedrijven een deel van hun winst of vermogen hiervoor moeten inzetten zal ik direct geframed worden als linkse marxist, die de hardwerkende Nederlander niets gunt. Dat zal dan maar zo zijn. Want van minimaal de helft van deze hardwerkende Nederlanders staat ook hun baan op de tocht. Dat hebben ze nog niet door.
