Mijmeringen: 'Off the grid'

‘Mijmeringen’ is een wekelijkse column van Dongenaar Rinus Krijnen.

Hoe langer hoe meer wordt duidelijk dat we onszelf super afhankelijk hebben gemaakt van wat dan ook. Door allerlei dreigingen, zoals klimaatverandering, monopolyvorming, oorlogen en andere machtsconflicten ontstaat telkens crisis, die ervoor zorgt dat we in ons bestaan worden bedreigd. Zeker als je aardbeien wilt eten in de winter, 24x7 wil kunnen internetten, het nooit te koud of te warm wil hebben en de halve aarde wil gaan bezoeken en andere fomo-projecten omarmt, blijkt dat je met betalen alleen niet kan afdwingen dat je onbezorgde leventje doorgaat.

Je kunt besluiten hier helemaal mee te stoppen. Je koopt een lapje grond aan de rand van het bos, zorgt dat je in je eigen voeding, riolering en energie kan voorzien en je bent off the grid. Afhankelijk hoeveel je investeert of juist niet bepaalt de mate van luxe van dit leven. Echt als natuurmens gaan leven is echter voor vele mensen een brug te ver. Daarvoor moet er een te grote afstand worden overbrugd van het rijke Westerse leven naar de oertijd. En vergis je niet: dit kun je niet alleen. Ook natuurmensen leven in gemeenschappen, om elkaar aan te vullen, te helpen en een zeker schaalgrootte te kunnen creëren om effectief en efficiënt ook in de natuur te leven. Grote pluspunt van deze gemeenschappen is dat alles bij de hand is en men nauwelijks afhankelijk is van de grote boze buitenwereld. Zolang je sterk en gezond bent of in een erg hechte zelf opofferende groep woont is dit idyllische plaatje haalbaar.

Maar we zitten hoe langer vast in systemen, die ons nu helpen met van alles, maar waarmee we onszelf ook ophangen. Neem nu de smartphone met al zijn apps. In 1998 filmde Frans Bromet nog mensen met de vraag of ze een mobiele telefoon zouden aanschaffen. De eerste mobieltjes kwamen toen net op. De antwoorden waren duidelijk: nergens voor nodig, ik heb een antwoordapparaat, ik hoef zo nodig niet overal bereikbaar te zijn, veel te duur en het verstoort mijn bezigheden. Nu -25 jaar later- kunnen we niet meer zonder. Van betalen, navigeren, meten van je gezondheid, opzoeken van van alles en vooral in contact staan met de overige mensen via social media: een wereld zonder smartphone is een wereld waarin je van alles mist en is het maar de vraag of je nog meetelt.

Deze afhankelijkheid is ons opgelegd via ‘het systeem’. Grote technische en financiële verbondenheid hiermee, maakt het onmogelijk om als mens alleen op de wereld te leven.

Door de grote adoptie van deze techniek wordt de smartphone ook gebruikt om iedereen die er gebruik van maakt te beïnvloeden: politiek, keuzeopties voor aanschaf van zaken. Langzamerhand is er een nieuwe werkelijkheid ontstaan, die best beangstigend is omdat er nauwelijks toezicht is. Als je als natuurmens off the grid wil gaan wonen zul je het zonder deze techniek moeten doen. Het woord kluizenaar doemt dan op.

Je kunt ook kiezen om wel zo veel mogelijk aansluiting te houden met de maatschappij, maar zelf technische oplossingen te treffen om niet of in ieder geval minder afhankelijk te zijn. Dat kan door gebruik te maken van wind en zon, aardwarmte en allerlei regeneratieapparaten. Dan ben je eigenlijk meer een soort astronaut. Je leeft dan in een autonome technische bubbel. Zolang alles blijft werken ben je nog off the grid, maar gaat er iets kapot dan heb je toch de buitenwereld weer nodig. Uiteraard is je ecologische voetafdruk een stuk kleiner, maar je kunt niet zonder andere mensen of systemen.

We vinden het allemaal belangrijk dat we minder afhankelijk zijn van ‘het systeem’. Toch stimuleren we totaal niet om hiervan los te komen. Een belangrijke leverancier om te kunnen functioneren in welke maatschappij dan ook is de energieleverancier. Door zonnepanelen aan te schaffen ben je deels je eigen energieleverancier, maar meestal wordt de energie opgewekt wanneer jij het niet nodig hebt. Men had toen bedacht dat jouw jaarlijks opgewekte energie gesaldeerd werd met het jaarverbruik ervan. Onder de streep betaal je hierbij alleen wat je meer gebruikt dan opbrengt. Lever je meer energie dan dat je verbruikt dan krijg je een bepaald bedrag per kWh. Dat kan per energiemaatschappij enorm verschillen.

Die saldering op jaarbasis gaat verdwijnen: Het werkt straks als volgt: Op het moment dat je energie opwekt lever je dat tegen inkoopsprijs aan je leverancier: zeg 6 cent per KwH. Op het moment dat je het verbruikt betaal je de energieleverancier de verkoopprijs: bijv: €0,34 per kWh. Dus zet je het wasmachine ’s nacht aan dat pakweg 3 KwH verbruikt per wasbeurt, dan kost je dat € 1,02. Zou je dit overdag doen terwijl je zonnepanelen de stroom opwekken dan kost het je niets.

In de huidige situatie kost vanwege het salderen met zonnepanelen je de stroom van het wasmachine ‘s nachts ook niets. Straks dus wel. Opslaan van stroom is duur en zeker niet duurzaam; bovendien erg beperkt. Met het afschaffen van de saldering voorzie ik dat de energiemaatschappijen nog hogere prijzen gaan rekenen per kwH en de inkoopsprijs zo laag mogelijk willen houden. Het zijn immers commerciële bedrijven en die zijn uitsluitend opgericht om de aandeelhouders ervan te fêteren met megawinsten. Als je off the grid woont lever je nooit terug en moet je de energie gebruiken wanneer het wordt opgewekt of opslaan. Helaas zijn dat dure oplossingen en vaak ook niet zo duurzaam.

Dit is maar een voorbeeld van de problemen die je tegen komt als je eigenlijk het ‘het systeem’ wilt verlaten. Er volgt nog een lange weg te gaan, voordat we echt ‘off the grid’ zijn. Ik maak dat niet meer mee.