Mijmeringen: 'De Post'

'Mijmeringen' is een wekelijkse column van Dongenaar Rinus Krijnen

Vroeger was postbode een gewaardeerd beroep. Een man in een uniform die alle leed en liefde door de gleuf van een woonhuis schoof. De kosten waren destijds best hoog, maar het volume zorgde dat het tarief om een brief met zo’n boodschap te versturen best meeviel. Jarenlang veranderden de tarieven nauwelijks. Een

belangrijke kostenbesparing zou toen al zijn geweest dat elke brievenbus een vaste of minimale afmeting zou hebben en op een ergonomisch verantwoorde plaats zou zijn bevestigd. Dat is er nooit echt van gekomen - wel in andere landen- al waren de groene plastic bussen een eerste poging.

Daarna moest de markt open worden gebroken om concurrentie toe te staan. De oude PTT bleek een soort wettelijk alleenrecht te hebben voor het bezorgen van

enveloppen. Dus kwamen er andere aanbieders van postdiensten, die de niet onder de postwet vallende poststukken afroomden en zelf een parallelle infrastructuur opbouwden. Daardoor nam het volume bij de originele post af en liepen er niet één, maar wel vier mensen door de straat met enveloppen en folders. Ik heb nooit gesnapt dat dit goedkoper kon zijn voor de consument. Het dwong de aanbieders tot kwaliteitsverlies, want menig poststuk verdween achter de rodondendrons of kwam veel te laat aan. De ontvanger werd de dupe. Slechte werkomstandigheden en lage lonen in de postdistributie waren het gevolg. Postbezorging is nooit goedkoper geworden. Zo werd de winst in stand gehouden, maar de kwaliteit kwam wel onder druk.

Een tweede ontwikkeling maakte het probleem alleen maar groter en dat was de informatisering. Bijna iedereen kreeg internet en e-mail en -zeker aanvankelijk- leek dit een erg efficiënte distributievorm van berichten. In het begin werd post zowel fysiek als via e-mail gestuurd, maar inmiddels zijn veel bedrijven afgestapt van het op papier verzenden. Vooral serviceorganisaties gebruiken momenteel portals en apps om berichten te delen. De post, maar ook commerciële bezorgaanbieders, hebben het nakijken.

Postbezorgers lopen nog steeds dezelfde routes maar met steeds minder post. Gevolg van het sterk afnemende postvolume is dat de kosten stijgen. Minder post betekent ook minder postzegels, maar de knellende bepalingen van de postwet blijven gelden, wat betreft de maximale bezorgtijd van een brief. PostNL blijkt telkens de wettelijke norm niet te halen. De hele postbezorging is verliesgevend. De ruimte die de wet PostNL geeft, de tariefruimte, groeit progressief. Dat betekent dat de prijs van een postzegel nu in een half jaar al twee keer fors is gestegen. Het afreageren op PostNL is het meest eenvoudige. Volgens mij zit dit bedrijf ook niet te wachten op een verliesgevend bedrijfsonderdeel en willen ze ook de klanten tevreden houden. Als iedereen moppert over de explosieve groei van de kosten dan moet je onorthodoxe maatregelen treffen. De demissionaire minister Adriaansens vindt ook dat er iets moet gebeuren. Ik vrees dat we het van een vleugellam kabinet echter niet moeten hebben.

Waarom de onzinnige bepalingen uit de postwet van 2009 gewoon niet afschaffen? Waarom moet er 5 dagen in de week post bezorgd worden, terwijl 99% van de belangrijke berichten ons digitaal al bereiken? Voor rouwpost geldt zelfs een normvan 6 dagen bezorgen per week. Dat betekent nogal wat voor bezetting en dus kosten. Twee dagen post per week rondbrengen is toch ook ruim voldoende? Want hoe dan ook: het aantal brieven zal afnemen. Wat ik onlangs ontdekte is wanneer je de PostNL app op je smartphone hebt, je vooraf al kan zien welke post je gaat ontvangen. Een foto van de envelop die in jouw bus gaat vallen wordt er in de app getoond. Wat voegt dit nu toe en kost zo’n ’service’ dan niets?

Ik zie de kritiek al komen op mijn oplossing; dat ik er wel heel simpel naar kijk. Al die arme mensen die geen internet of smartphone hebben worden geknoet door de vernieuwing. Daar moet toch rekening mee worden gehouden? Maar we hebben ook al geen politiebureau, voor muntgeld storten moeten we naar de Karwei op het industrieterrein, banken zijn naar de steden gevlucht, kerken worden afgebroken, DigID heeft je paspoort vervangen en reisbureaus zijn verdwenen. Daar valt deze oplossing ook onder. Ik pleit overigens nog niet voor afschaffing van postbezorging. Maar wat gaat er mis als we de paar brieven die we nog gaan krijgen niet dagelijks maar één of twee keer per week fysiek ontvangen? Als daarmee de kosten worden verlaagd en de kwaliteit van de dienstverlening wordt verhoogd helemaal niets toch? Over honderd jaar lachen ze ons allemaal uit: brieven? Wat zijn dat? Uitgestorven, net als telegrammen, de fax en de telex.