‘Mijmeringen’ is een wekelijkse column van Dongenaar Rinus Krijnen.
Oververhitte economie
Ik ben er nog niet helemaal uit, maar volgens mij heeft onze regering te actief bedrijven ondersteund tijdens de coronacrisis. Doordat er minder risicovol geld in de economie werd gepompt is dit geld gebruikt om te investeren. Dat betekende voor vele ondernemingen een poging om de omzet te vergroten en daardoor uit te gaan breiden, te gaan groeien. Dat had en heeft allerlei gevolgen. De vraag naar specifieke arbeid werd sterk vergroot, waardoor krapte op de banenmarkt ontstond. Ook werden en worden de beloningen daardoor hoger, zodat werknemers veel meer te kiezen hebben en zodoende ook gemakkelijk hun oude baan opzeggen. Gevolg is dat bedrijven -mits niet adequaat gereageerd- mensen zien vertrekken, soms zelfs vanuit sleutelposities. Dat heeft weer gevolgen voor de kwaliteit van het bedrijf, waardoor klanten vertrekken.
Typisch is daarom ook dat direct na de coronacrisis er nauwelijks faillissementen waren. Met de extra gelden kon personeel langer worden aangehouden en met een vooruitzicht dat de crisis snel zou zijn afgelopen, heeft men ook van alles gedaan om mensen niet te hoeven ontslaan. Maar nu is de beer los. Er is geen coronacrisis momenteel, de hand is weer op de knip en de vraag is wanneer Kaag het geld weer komt ophalen bij al deze ondernemingen. En is dat niet door de gelden die tijdens de coronatijd zijn verstrekt weer op te eisen, nu het weer beter gaat, dan wel door structureel de belastingen te gaan verhogen. Doordat arbeid ook duurder wordt en er links en rechts schaarste ontstaat, mede ook door de oorlog tussen Rusland en Oekraïne, wordt alles duurder en overweegt men nu een stevige verhoging van het minimumloon. Dat mag ook wel, want in 15 jaar tijd is dit loon slechts 400 euro per maand gestegen. Maar door de forse kostenstijging – inflatie- is het noodzakelijk dat dit minimumloon substantieel hoger moet worden, zodat niet de halve natie in armoede afglijdt.
Maar met al deze verhogingen betekent het ook dat geld duurder wordt. De schatkisten zijn leeg en er zal geld geleend moeten worden. Het gevolg is dat de rente stijgt en uiteraard eerst voor leningen. Wil je nog een verbouwing doen, zorg dat het benodigde krediet snel geregeld wordt, want voor je het weet is de rente verdubbeld. En wil je een krediet? Hoeveel moet je gaan lenen als de aannemer de kaarten tegen de borst houdt als het over de kosten van een verbouwing gaat. Die aannemer durft niet zomaar iets aan te nemen, omdat zijn kosten -loonkosten en inmiddels onbetaalbare bouwmaterialen- grillige prijsverhogingen ondergaan. Een aanneemsom afspreken kan direct leiden tot een faillissement. En dat brengt de markt in een impasse. De groei stagneert, de rente stijgt, de prijzen gaan razendsnel omhoog. Loonstijgingen blijven achter, want al sinds jaar en dag hebben de geminimaliseerde vakbonden prijscompensatie uit de CAO moeten laten schrappen. En ook typisch is dat de rente voor leningen sterk stijgt, maar dat je voor je tegoeden geen cent meer rente krijgt. Financiële instellingen redden zodoende hun rendementen en hebben uiteindelijk het minste last van de crisis, al zal de stroppenpot wel stevig moeten worden aangevuld. Een zelfde truc halen ook de energieleveranciers uit als de prijzen van hun grondstoffen fluctueren.
Mensen met inkomens die niet indexeren en waarvoor de belangen niet of nauwelijks worden behartigd, zoals voor vele pensionado’s, worden de dupe van de gevolgen van die oververhitte economie. Zelfs aan de AOW wil men nu gaan tornen.
Kortom, de economische groei komt piepend en krakend tot stilstand en de vraag is niet of, maar wanneer we in een recessie terechtkomen. Wat we gaan zien dat er de komende tijd veel bedrijven het niet meer gaan redden. Niet omdat er geen vraag is naar hun diensten of producten, maar vooral omdat ze niet tijdig meer kunnen leveren of een veel hoger bedrag moeten vragen. En uiteindelijk zal ook de vraag afnemen, omdat de consument het niet meer kan betalen.
In onze kapitalistische samenleving is groei altijd een doel geweest om na te streven. Maar groei leidt tot verdeeldheid en zorgt ook dat we afhankelijk zijn van derden voor grondstoffen, arbeid en energie. Bovendien betekent groei ook meer vervuiling. En zeker in een wereld waar duurzaamheid mede vanwege de klimaatverandering hoog op de agenda zou moeten staan, moeten we groei niet nastreven, maar wel zoveel mogelijk -met een veel lagere ecologische voetafdruk- in eigen omgeving voorzien in eigen behoeftes.
Door net als de regering nu heeft getracht met stimuleringsmaatregelen het economische vuurtje op te stoken heeft helaas geleid tot een uitslaande brand.
